Θα ταξίδευαν για Θεσσαλονίκη, με την πρώτη πτήση εσωτερικού της Aegean μετά από σχεδόν δύο μήνες lockdown. Το πρωινό της Δευτέρας 18 Μαΐου, οι ταξιδιώτες που συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα αναχωρήσεων του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», σήκωσαν ενστικτωδώς τα κινητά τους τηλέφωνα. Προσπαθούσαν να αποτυπώσουν την αίσθηση τού να βρίσκεσαι ολομόναχος σε έναν τέτοιο αχανή χώρο – ήταν τόσο άδειος που οι φωνές τους έκαναν ηχώ.
Φόρεσαν όλοι υποχρεωτικά ιατρικές μάσκες και ακολούθησαν τη διαδικασία επιβίβασης χωρισμένοι σε μικρές ομάδες. Οι αεροσυνοδοί στην καμπίνα του αεροσκάφους τούς μοίρασαν αντισηπτικά κι όταν πέρασαν τη ζώνη ασφαλείας στη μέση τους, δεν βρήκαν στην πλάτη του μπροστινού καθίσματος περιοδικά και διαφημιστικά έντυπα. Έπρεπε να υπάρχουν όσο το δυνατόν λιγότερες επαφές με ανθρώπους και αντικείμενα. Το αεροπλάνο γέμισε, εκτός από τις τρεις τελευταίες σειρές καθισμάτων. Αυτές θα παραμένουν κενές σε κάθε πτήση, ώστε να απομονωθεί πιθανό ύποπτο κρούσμα. Ήταν η νέα μετά-Covid19 εποχή στον αέρα.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης του Χρηματιστηρίου Αθηνών, ο πρόεδρος της Aegean, Ευτύχης Βασιλάκης, μίλησε με τηλεδιάσκεψη σε επενδυτές και αναλυτές. Επίσημη ενημέρωση για όσα διαμείφθηκαν δεν υπάρχει, όμως όσα φέρεται να ειπώθηκαν αποκαλύπτουν την κρισιμότητα της κατάστασης. Ο κ. Βασιλάκης περιέγραψε ότι τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο καταγράφηκε μείωση 90% στις πτήσεις και 98% στην επιβατική κίνηση. Το β΄ τρίμηνο το μηνιαίο κόστος για την εταιρεία ανήλθε σε 26-28 εκατ. ευρώ, με την αεροπορική να «καίει» μηνιαίως ρευστότητα 40 εκατ. ευρώ. Το αισιόδοξο σενάριο λέει ότι η πτητική δραστηριότητα της Aegean θα φτάσει σταδιακά στο 25% τον Ιούλιο και στο 45-50% τον Σεπτέμβριο.
χρειαζόμαστε την ίδια στήριξη με τους ανταγωνιστές μας, δεν ζητάμε από το κράτος να σηκώσει όλο το βάρος της κρίσης, αλλά να συνδράμει στην προσπάθειά μας
Σε ό,τι αφορά την κρατική στήριξη, ο κ. Βασιλάκης φέρεται να τόνισε ότι η εταιρεία θα πρέπει να ενισχυθεί, σύμφωνα με την πρακτική άλλων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων – στη φιλοσοφία «χρειαζόμαστε την ίδια στήριξη με τους ανταγωνιστές μας». Όπως είπε, «δεν ζητάμε από το κράτος να σηκώσει όλο το βάρος της κρίσης, αλλά να συνδράμει στην προσπάθειά μας». Ο ίδιος απέκλεισε το σενάριο κρατικοποίησης της εταιρείας. Τα μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να αφορούν είτε δανεισμό με κρατική εγγύηση είτε προγράμματα επιδότησης των θέσεων εργασίας – το 70% του προσωπικού έχει ενταχθεί στο κρατικό πρόγραμμα αναστολής εργασίας.
Ήδη έχουμε δώσει στις αεροπορικές εταιρείες αναστολή των τελών τους και διευκόλυνση για μετάθεση ορισμένων πληρωμών στο μέλλον, ενώ βρέθηκε και λύση για το πρόβλημα των εκδοθέντων εισιτηρίων. Συνεπώς στηρίζουμε συνολικά τον κλάδο
Ζητήσαμε ένα σχόλιο από τον Υπουργό Μεταφορών και Υποδομών, Κώστα Καραμανλή, αναφορικά με το σχέδιο της κυβέρνησης για τον μεγαλύτερο αερομεταφορέα της χώρας. «Ο κλάδος των αερομεταφορών έχει εταιρείες που προσφέρουν πολλά στην ελληνική οικονομία και είμαστε αποφασισμένοι να τον προστατεύσουμε. Είναι ο πρώτος που έπληξε αυτή η κρίση και είναι βέβαιο ότι θα δοκιμαστεί σκληρά το επόμενο διάστημα», σημείωσε. Ο ίδιος δεν άνοιξε περισσότερο τα χαρτιά του. «Ήδη έχουμε δώσει στις αεροπορικές εταιρείες αναστολή των τελών τους και διευκόλυνση για μετάθεση ορισμένων πληρωμών στο μέλλον, ενώ βρέθηκε και λύση για το πρόβλημα των εκδοθέντων εισιτηρίων. Συνεπώς στηρίζουμε συνολικά τον κλάδο», είπε.
Lufthansa και Alitalia
Την περασμένη εβδομάδα, το Spiegel έγραψε ότι η γερμανική κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία για τη διάσωση της Lufthansa. Το κράτος θα συμμετέχει στην εταιρεία με ποσοστό 25% και θα κατέχει δύο θέσεις στο εποπτικό συμβούλιο. Το συνολικό πακέτο στήριξης στην αεροπορική ανέρχεται στα 9 δισ. ευρώ. Το σχέδιο, πάντως, πρέπει να εγκριθεί από τους μετόχους σε έκτακτη γενική συνέλευση. Θέσαμε στη Lufthansa το ερώτημα της επόμενης μέρας. Η εκπρόσωπος της εταιρείας, σε γραπτή απάντηση, παρέπεμψε σε ένα απόσπασμα από την ομιλία του ισχυρού άντρα του Ομίλου, Carsten Spohr, κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνέλευσης των μετόχων, στις 5 Μαΐου.
Αναμένουμε ότι η παγκόσμια ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια δεν θα έχει τη δυναμική αύξηση των προηγούμενων ετών. Η ταξιδιωτική συμπεριφορά θα αλλάξει, τόσο στα ταξίδια αναψυχής όσο και στις επαγγελματικές μετακινήσεις. Αναμένουμε έναν παγκόσμιο μετασχηματισμό των αερομεταφορών
«Μετά την κρίση, θα υπάρχει μια διαφορετική και μικρότερη Lufthansa. Θα μειώσουμε τον στόλο μας κατά περίπου 100 αεροσκάφη. Μπορούμε να αποφύγουμε τις απολύσεις, διατηρώντας όσο το δυνατόν περισσότερους συναδέρφους, στηριζόμενοι σε καινοτόμα μοντέλα μερικής απασχόλησης και αυτή τη μοναδική αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων της Lufthansa», είχε πει ο Spohr. Και πιο κάτω: «Αναμένουμε ότι η παγκόσμια ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια δεν θα έχει τη δυναμική αύξηση των προηγούμενων ετών. Η ταξιδιωτική συμπεριφορά θα αλλάξει, τόσο στα ταξίδια αναψυχής όσο και στις επαγγελματικές μετακινήσεις. Αναμένουμε έναν παγκόσμιο μετασχηματισμό των αερομεταφορών»
Δεν είναι μόνο η Lufthansa. Το ιταλικό δημόσιο πρόσφερε 3 δισ. ευρώ για τη στήριξη της Alitalia, προκαλώντας αντιδράσεις για το γεγονός ότι το ποσό είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το συνολικό πακέτο διάσωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, σε μια χώρα που μετρά μεγάλες απώλειες από την πανδημία. «Αντιστοιχούν περίπου 300.000 ευρώ για κάθε εργαζόμενο της Alitalia», έγραψαν καυστικά τα ιταλικά Μέσα. Το βασικό πρόβλημα είναι η οδηγία της Κομισιόν ότι οι κρατικές ενισχύσεις πρέπει να δίνονται σε υγιείς επιχειρήσεις που επλήγησαν από την κρίση. Όμως, η Alitalia αντιμετώπιζε προβλήματα και πριν τον Covid19.
Χωρίς άμεση οικονομική στήριξη, οι αερομεταφορές θα καταρρεύσουν και η παγκόσμια οικονομία θα χρειαστεί χρόνια για να ξαναπάρει μπροστά
Σε επικοινωνία με την εκπρόσωπο της Διεθνούς Ένωσης Αερομεταφορών, της πανίσχυρης ΙΑΤΑ, η ίδια ήταν αρκετά ρεαλίστρια στο θέμα των κρατικών ενισχύσεων προς τις αεροπορικές εταιρείες. «Χωρίς άμεση οικονομική στήριξη, οι αερομεταφορές θα καταρρεύσουν και η παγκόσμια οικονομία θα χρειαστεί χρόνια για να ξαναπάρει μπροστά», έγραψε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Σήμερα υπολογίζεται ότι 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι διεθνώς εργάζονται στις αερομεταφορές και 66,5 εκατομμύρια είναι οι έμμεσα απασχολούμενοι στον κλάδο, παράγοντας 2,7 τρισ. δολάρια για την παγκόσμια οικονομία.
«Κάθε κερδισμένη θέση σε αεροπορική εταιρεία, κρατά ζωντανούς επιπλέον 24 εργαζόμενους», σημείωσε χαρακτηριστικά η εκπρόσωπος της ΙΑΤΑ. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του οργανισμού, η κρίση του Covid19 αναμένεται ότι θα προκαλέσει απώλειες 314 δισ. δολαρίων στις αεροπορικές, ποσό στο οποίο μεταφράζεται η πτώση 55% των εσόδων από επιβάτες και 48% του πτητικού έργου, συγκριτικά με το 2019.
400 επιβάτες την ημέρα
Πίσω στην Αθήνα, οι αριθμοί του «Ελευθέριος Βενιζέλος» για τη δίμηνη κρίση της πανδημίας, είναι αποκαλυπτικοί. Τους δύο πρώτους μήνες του 2020 μέσω του αεροδρομίου της Αθήνας ταξίδεψαν περισσότεροι από 2,8 εκατομμύρια άνθρωποι. Τον Μάρτιο η επιβατική κίνηση μειώθηκε στους 640.000 επιβάτες και τον μήνα Απρίλιο, στην κορύφωση του lockdown, αντί για τα 2 εκατομμύρια που υπολογιζόταν, από το «Ελευθέριος Βενιζέλος» πέρασαν μόλις 21.759 άνθρωποι. Υπήρχαν μέρες που ταξίδεψαν λιγότεροι από 400 επιβάτες. Τον Απρίλιο η επιβατική κίνηση μειώθηκε κατά 98,9% συγκριτικά με τον ίδιο μήνα πέρυσι. Πρακτικά, το αεροδρόμιο της Αθήνας έκλεισε.
Αυτήν την εποχή, στο ξεκίνημα της καλοκαιρινής περιόδου, το αεροδρόμιο θα έσφυζε από ζωή. Εκατομμύρια επισκέπτες από όλον τον κόσμο θα περνούσαν από την Αθήνα και ετοιμαζόμασταν να τους υποδεχτούμε
«Αυτήν την εποχή, στο ξεκίνημα της καλοκαιρινής περιόδου, το αεροδρόμιο θα έσφυζε από ζωή. Εκατομμύρια επισκέπτες από όλον τον κόσμο θα περνούσαν από την Αθήνα και ετοιμαζόμασταν να τους υποδεχτούμε», σημείωσε η Μαρία Ιατρού, Senior agent στις Πληροφορίες Αεροδρομίου. «Το αεροδρόμιο ήταν τόσο άδειο μόνο τις μέρες πριν από τα εγκαίνιά του, το 2001», σχολίασε η Χριστίνα Κανάκη, Προϊσταμένη Λειτουργιών Αεροσταθμού. «Μόνο που τότε τα συναισθήματα ήταν αντίστροφα, επικρατούσε χαρά και προσμονή».
Τεστ και καραντίνα
Πώς θα είναι η επόμενη μέρα σε πρακτικό επίπεδο; Σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης, τον Ιούνιο όλες οι πτήσεις εξωτερικού θα προσγειώνονται στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», όμως θα εξαιρεθούν χώρες με αρνητικά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά. Την 1η Ιουλίου ανοίγουν σταδιακά οι απευθείας πτήσεις εξωτερικού προς τα υπόλοιπα αεροδρόμια της χώρας. «Στο τραπέζι είναι και μία πρόταση που δεν αφορά μόνο τη χώρα μας, αλλά συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να βρεθεί κοινός τόπος και σωστός τρόπος θερμομέτρησης στα αεροδρόμια. Στόχος μας είναι να πετύχουμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ελεύθερη μετακίνηση και την προστασία της δημόσιας υγείας», μας είπε ο Υπουργός Μεταφορών κ. Καραμανλής.
Μεταξύ των προτάσεων της ελληνικής κυβέρνησης προς την Κομισιόν ήταν η διεξαγωγή τεστ στους επιβάτες 72 ώρες πριν την πτήση, κάτι που τελικά δεν συζητήθηκε. Οι επιβάτες που φθάνουν σήμερα με πτήσεις εξωτερικού στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», υποβάλλονται σε εργαστηριακό τεστ και μεταφέρονται σε ξενοδοχείο για ένα βράδυ. Όσοι βρεθούν θετικοί στον κορονοϊό, μπαίνουν σε καραντίνα, ενώ όσοι βρεθούν αρνητικοί, πρέπει να παραμείνουν για 14 μέρες στη διεύθυνση που θα δηλώσουν.
Μετά την απελευθέρωση των πτήσεων, στις 15 Ιουνίου, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο Υπουργός Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης, οι ξένοι επισκέπτες δεν θα είναι υποχρεωμένοι να πραγματοποιήσουν τεστ ανίχνευσης ούτε θα μπαίνουν σε καραντίνα. Οι έλεγχοι στο αεροδρόμιο θα είναι δειγματοληπτικοί. Το σχέδιο προβλέπει ότι οι αφίξεις θα χωριστούν σε τέσσερις κατηγορίες, ανάλογα με τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά της χώρας προέλευσης. Με βάση τον παραπάνω διαχωρισμό, θα γίνονται περισσότερα ή λιγότερα τεστ στο τέρμιναλ. Δεν έχει διευκρινιστεί τι θα ισχύσει για τις πτήσεις τσάρτερ από την Αγγλία ή τους Αμερικάνους τουρίστες.
Ο «εφιάλτης» της μεσαίας σειράς
Οι ειδικοί περιγράφουν ότι η επόμενη μέρα στις αεροπορικές μετακινήσεις θα έχει φουτουριστικά και ταυτόχρονα δυστοπικά χαρακτηριστικά. Η ΙΑΤΑ συνέστησε τη θερμομέτρηση κάθε επιβάτη χωριστά, την περιορισμένη κίνηση εντός του αεροσκάφους κατά τη διάρκεια της πτήσης, την τακτική απολύμανση της καμπίνας κι επίσης την απολύτως απαραίτητη προσφορά γευμάτων με την ελάχιστη δυνατή επαφή μεταξύ πληρώματος και επιβατών. Σχεδιαστές έχουν προτείνει ως και την τοποθέτηση πλέξι γκλας ανάμεσά μας. Αναφορικά με το πιο κρίσιμο ερώτημα, αν θα παραμείνει κενή η μεσαία σειρά καθισμάτων στο αεροσκάφος, η ΙΑΤΑ σημείωσε ότι αυτό δεν κρίνεται υποχρεωτικό.
Ο φυσικός διαχωρισμός στην καμπίνα του αεροσκάφους είναι περιττός και αναποτελεσματικός, δεδομένου του συνδυασμού των μέτρων που λαμβάνουν οι εταιρείες, όπως η χρήση αναβαθμισμένων φίλτρων, ο σωστός καθαρισμός και η υπεύθυνη συμπεριφορά των επιβατών, δηλαδή η χρήση μασκών σε όλο το ταξίδι
Η Airlines for Europe (A4E) είναι η εμπορική ένωση των 16 μεγαλύτερων αεροπορικών εταιρειών στην Ευρώπη. Σε γραπτή απάντηση, η εκπρόσωπος της A4E, Paula Uriz, ανέφερε: «Ο φυσικός διαχωρισμός στην καμπίνα του αεροσκάφους είναι περιττός και αναποτελεσματικός, δεδομένου του συνδυασμού των μέτρων που λαμβάνουν οι εταιρείες, όπως η χρήση αναβαθμισμένων φίλτρων, ο σωστός καθαρισμός και η υπεύθυνη συμπεριφορά των επιβατών, δηλαδή η χρήση μασκών σε όλο το ταξίδι». Αναφορικά με το μεγάλο ερώτημα της μεσαίας σειράς, ήταν ακριβής: «Το μέτρο της κενής μεσαίας σειράς δεν είναι βιώσιμο, διότι θα μειώσει τον μέγιστο αριθμό επιβατών στο 50-66% της χωρητικότητας του αεροσκάφους. Εξαιτίας των υψηλών λειτουργικών και άλλων παγίων εξόδων, οι εταιρείες χρειάζονται πληρότητα τουλάχιστον 77% σε κάθε πτήση, ώστε να καλύψουν αυτό το κόστος».
Δεν εφαρμόζουμε προς το παρόν την πολιτική της κενής διπλανής θέσης, καθώς η προστασία από τη χρήση μάσκας είναι επαρκής. Εξαιτίας της χαμηλής πληρότητας, οι θέσεις κατανέμονται σε όλη την καμπίνα
Στο ίδιο ερώτημα, η εκπρόσωπος της Lufthansa απάντησε ως εξής: «Δεν εφαρμόζουμε προς το παρόν την πολιτική της κενής διπλανής θέσης, καθώς η προστασία από τη χρήση μάσκας είναι επαρκής. Εξαιτίας της χαμηλής πληρότητας, οι θέσεις κατανέμονται σε όλη την καμπίνα». Η ίδια περιέγραψε ότι τα αεροσκάφη είναι εφοδιασμένα με ισχυρά φίλτρα που εμποδίζουν την κυκλοφορία ρύπων στον αέρα της καμπίνας, όπως η σκόνη, τα βακτήρια και το ιογενές φορτίο. «Αυτό αφορά το 40% του αέρα. Το υπόλοιπο προστίθεται από τον εξωτερικό αέρα. Πρακτικά, η καμπίνα είναι καθαρότερη από τον αέρα που αναπνέουν οι άνθρωποι στη γη», έγραψε. «Επιπλέον, η ροή του αέρα γίνεται από πάνω προς τα κάτω, όχι κατά μήκος της καμπίνας, και αντιστοιχεί στη λεγόμενη “στρωτή ροή” μια αίθουσας χειρουργείου».
Τα αεροπορικά εισιτήρια
Τέλος, τι θα γίνει με το κόστος των αεροπορικών ταξιδιών; Η αυθόρμητη απάντηση είναι ότι οι τιμές των εισιτηρίων θα αυξηθούν, εξαιτίας των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης που θα αναγκαστούν να λάβουν οι αεροπορικές εταιρείες. Αυτό, όμως, δεν είναι απόλυτο. Ο Seth Kaplan, αναλυτής σε θέμα πολιτικής αεροπορίας και συμπαρουσιαστής του podcast “Airlines Confidential” περιέγραψε στο Lonely Planet ότι το κόστος των εισιτηρίων υπακούει στους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης. «Αυτήν τη στιγμή η ζήτηση έχει σαφώς μειωθεί – κάτι που σε κανονικές συνθήκες σημαίνει πτώση των ναύλων – όμως ταυτόχρονα οι εταιρείες μειώνουν την προσφορά των θέσεων – κάτι που προκαλεί αύξηση των ναύλων», σχολίασε ο Kaplan.
«Λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, οι άνθρωποι το επόμενο διάστημα δεν θα έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν πολλά χρήματα για αεροπορικά εισιτήρια. Επομένως, οι εταιρείες δεν μπορούν να χρεώσουν αυτό που θα ήθελαν, αλλά αυτό που μπορούν οι επιβάτες να πληρώσουν. Με άλλα λόγια, οι εταιρείες δεν θα καθορίζουν τις τιμές από μόνες τους». Ο ίδιος πρόσθεσε ότι την ίδια στιγμή μια πιθανότητα είναι οι αεροπορικές να συνειδητοποιήσουν ότι η ζήτηση είναι χαμηλή, αλλά δεδομένη – δεν θα ταξιδεύουν πολλοί, όμως όσοι το κάνουν, θα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν. Οι περισσότερες εταιρείες, εξήγησε ο Kaplan, δεν είναι στημένες για να εξυπηρετούν μικρό αριθμό πτήσεων. Όσες μείνουν όρθιες την επόμενη μέρα, θα προσπαθήσουν οπωσδήποτε να γεμίσουν τις κενές θέσεις.